Нашақорлықтың алдын алу

Есірткіні тұтынудың алдын алу және заңсыз есірткі айналысына қарсы әрекет ету Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатының маңызды бөлігінің бірі болып табылады. Есірткі бизнесімен күресте, еліткіш заттарға тәуелділіктің алдын алу және емдеуде ғылыми дәлелді және тиімді тәсілдерді дамыту Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың жолдауларында бірнеше рет айтылған. Ел нашақорлықпен және есірткі бизнесімен күрес саласында халықаралық жүйелер мен бағдарламаларды құру және қолдауда белсенді қатысуда. ДДҰ-ның мәліметтері бойынша ең кем дегенде 15,3 миллион адам психологиялық белсенді заттектерді тұтынуға байланысты денсаулықтың бұзылуынан зардап шегеді. Инъекциялық есірткілерді тұтыну 148 елде тіркелген, соның ішінде 120 ел осы топтағы халық арасында АИТВ-инфекциясының болуы туралы хабарлайды. 2013 жылы Қазақстан Республикасындағы есірткі жағдайы туралы Ұлттық есеп (бұдан әрі - Есеп) мәліметтері бойынша 2014 жылы инъекцияның көмегімен есірткіні тұтынушы тұлғалардың бағалау саны 112740 адамды құраған, наркологиялық есепте бағалау санынан инъекциялық есірткіні тұтынушылардың 22%-ы тұрады. Инъекциялық есірткілерді тұтынушылардың үлесі мен Қазақстан Республикасындағы 15 жас және одан үлкен жастағы халық санының ара салмағы 0,9%-ды құрайды. Сонымен қатар, есепте Қазақстан Республикасында есірткі оқиғасының дамуына елдің географиялық жағдайы айтарлықтай әсер етеді. Сонымен, оңтүстік өңірлердегі табиғи жағдай каннабис және апиынды көкнәр қопсытуға ықпал етеді. Бұдан басқа, Қазақстанның Ауғанстанның Ресейге және Еуропаға есірткіні, әсіресе героинді жеткізу үшін «солтүстік бағыт» деп аталатын транзиттік дәліз болып табылатыны маңызды болып қалуда. БҰҰ-ның есірткі және қылмыскерлік жөніндегі басқарманың (БҰҰ ЕҚБ) «Есірткі туралы 2015 жылға арналған дүниежүзілік баяндама» мәліметтеріне сәйкес есірткінің таралуының өсуі әлем бойынша бастапқы деңгейде қалуда. 2013 жылы тыйым салынған есірткілерді тұтынатын адамдардың жалпы саны шамамен әлем бойынша 15-64 жастағы тұлғалардың 5 пайыздан біраз артық 246 миллионды құрап отыр. 27 миллионға жуық адам мәселелі нашақорлар, оның жартысы инъекциялық есірткіні тұтынады. Бағалау бойыншаинъкциялық есірткіні тұтынатын 1,65 миллионға жуық адам 2013 жылы АИТВ-мен өмір сүрді. Ер адамдар каннабис, кокаин және амфетаминді әйел адамдарға қарағанда үш есе көп тұтынады, ал әйелдер рецепт бойынша босатылатын транквилизатор және опиодтарды шамадан тыс тұтынуға аса бейім болып келеді. «Есірткі туралы 2015 жылға арналған дүниежүзілік баяндама» материалдарына сәйкес есірткіні тұтынудың салдарынан мезгілсіз қаза табатындар саны жоғары. Есірткіге байланысты өлім-жітім санын шамамен анықтау бойынша 2013 жылы 187 100 адамды құрады. Кейбір елдерде инъекция арқылы есірткіні тұтынушы әйелдер ер адамдарға қарағанда АИТВ-жұқпаларына бейімдеу, сондықтан осындай әйелдер арасында АИТВ-ның таралу деңгейі ер адамдар арасында көп болуы мүмкін. Инъекциялық есірткілерді тұтынушы адамдар арасында АИТВ жұқтырудың жаңа деректерінің саны 2010-2013 жылдар аралығында 10 пайызға, 110-на 98 мың адамға дейін азайған. Дегенмен, баяндамады көптеген қауіп-қатер факторларының, соның ішінде АИТВ және гепатит С секілді жұқпалы аурулардың жұғуы, сондай-ақ есірткіні мөлшерден артық қабылдау оқиғалары инъекциялық жолмен есірткіні тұтынушы адамдар арасында өлім-жітім деңгейі басқа халыққа қарағанда 15 есе жоғары екенін көрсетеді. Жоғарыда аталғандарды ескере отырып, әлемнің көптеген елдерінде Халықаралық нашақорлықпен және заңсыз есірткі айналысымен күрес күніне орайластырылған және халықтың, әсіресе жастардың есірткіні тұтынудың салдары мен зияны туралы ақпараттылығын арттыру мен салауатты өмір салтын насихаттауға бағытталған, нашақорлықтың қандай қауіпті кесел екенін адамзатқа тағы бір ескерту үшін ағарту іс-шаралары мен акциялар өткізіледі. Адамның мінез-құлқы қоғамның жағдайына байланысты және қоғамдық өмірдің жағдайы оның көзқарасы мен сенімін, әумесерлік мінез-құлықты, соның ішіндегі нашақорлық түрлерінің дамуын айтарлықтай анықтайды.